Przykurcz Volkmanna – kogo dotyczy i jak wygląda leczenie?

Przykurcz Volkmanna określany również jako zespół Volkmanna to postępujące zwyrodnienie mięśni i nerwów, będące efektem niedokrwienia kończyny górnej lub dolnej. Choć przyczyn tego stanu może być wiele, najczęściej wymienia się złamanie nadkłykciowe kości ramiennej u dzieci. Jak dowodzi literatura, nieodwracalne zmiany w mięśniach i nerwach prowadzące do przykurczu, pojawiają się już po 4 godzinach niedokrwienia! W jaki sposób uniknąć poważnych następstw? Odpowiedź znajdziesz w artykule.

Przykurcz Volkmanna – patomechanizm

Zgodnie z pełną nazwą, za przykurcz ischemiczny (niedokrwienny) Volkmanna odpowiadają zmiany niedokrwienne (zespół ciasnoty przedziałów powięziowych), najczęściej spowodowane przez złamania kości, pozostających w bliskim sąsiedztwie ważnych naczyń. W następstwie urazu dochodzi do zaburzeń ukrwienia kończyny, wzrostu przepuszczalności naczyń i powstania obrzęku, który dodatkowo potęguje błędne koło niedokrwienia. Ten sam uraz, który uszkadza naczynie, może doprowadzić do przerwania nerwów (m.in. pośrodkowego, łokciowego lub promieniowego) i stać się przyczyną trwałych niedowładów. Spośród najczęstszych przyczyn przykurczu należy wymienić:

• złamanie nadkłykciowe kości ramiennej uszkadzające tętnicę ramienną (stanowi blisko 75% złamań okolicy stawu łokciowego u dzieci i jest skutkiem upadku na wyprostowaną kończynę);
• zwichnięcie stawu łokciowego i uwięźnięcie tętnicy łokciowej;
• silne stłuczenia i obrzęki okolic stawu łokciowego;
• długotrwałe stosowanie opasek uciskowych;
• niepoprawnie założony opatrunek gipsowy.

Zdecydowanie rzadziej przykurcz Volkmanna dotyczy kończyny dolnej. Jeśli już, może być efektem złamania nadkłykci kości udowej, złamania górnej nasady kości piszczelowej, rozległych krwiaków podpowięziowych oraz wielokrotnego nastawiania złamań.

Objawy przykurczu niedokrwiennego

W przebiegu zespołu Volkmannna wyróżnia się dwa okresy: wczesny (spowodowany niedokrwieniem) oraz późny (wywołany przykurczami):
Objawami wczesnego okresu choroby są:

• ustawienie palców w zgięciu w stawach międzypaliczkowych i wyproście w stawach śródręczno-paliczkowych (charakterystyczny obraz przykurczu)
• brak tętna na tętnicy (najczęściej promieniowej),
• ból nasilający się podczas prostowania palców, który nie reaguje na leki przeciwbólowe,
• obrzęk, zasinienie palców,
• ograniczenie ruchomości,
• zaburzenia czucia.

Niejednokrotnie objawy są minimalne a sam przykurcz uwidacznia się dopiero po zdjęciu opatrunku. W późnym okresie choroby objawy ulegają utrwaleniu i dołączają zmiany troficzne wraz ze zwłóknieniem mięśni; kończyna staje się szponowata (zgięte palce, nawrócone przedramię, przywiedziony kciuk).

Leczenie przykurczu ischemicznego

Istnieje kilka metod leczenia przykurczu niedokrwiennego, które uzależnione są od stopnia zaawansowania choroby i występujących objawów. Nadrzędnym celem pozostaje przywrócenie ukrwienia zajętej kończyny. Konieczne jest usunięcie wszystkich przeszkód zewnętrznych, np. bandażu oraz wewnętrznych – odbarczenie chirurgiczne tętnicy a nawet rekonstrukcja naczynia. Lepiej zapobiegać, niż leczyć – to powiedzenie również charakteryzuje przykurcz Volkmanna. Profilaktyka polega na możliwie najszybszym nastawianiu złamań i zwichnięć oraz prawidłowym unieruchamianiu urazów.

Przykurcz Volkmanna – rehabilitacja okresu wczesnego

Przede wszystkim powinieneś unikać przeciążeń. Zaplanuj jak najwięcej odpoczynku, stosuj szynę lub ortezę ortopedyczną, która pomoże Ci odciążyć i ustabilizować kończynę. Zastanów się nad fizjoterapią, gdyż zastosowanie znajdują masaże tkanek głębokich oraz masaże poprzeczne, kinezyterapia i szeroko pojęta fizykoterapia. Wszystkie te zabiegi mają wspólny mianownik, jakim jest zmniejszenie napięcia mięśniowego, poprawa ukrwienia i odżywienia tkanek.

Przykurcz Volkmanna – fizjoterapia

1. Kinezyterapia to krótko mówiąc terapia ruchem obejmująca różnego rodzaju ćwiczenia czynne i bierne; w przypadku zespołu Volkmanna o charakterze redresyjnym, czyli zmniejszającym przykurcze. Z czasem wprowadza się ćwiczenia oporowe, które mają zwiększyć siłę mięśniową.

2. Fizykoterapia – pomocniczo wykorzystuje się m.in. ciepłolecznictwo, kąpiele wirowe, laseroterapię i pole magnetyczne. Dla chorego mają ogromne znaczenie przeciwbólowe oraz regeneracyjne.

Jeśli doznałeś jakiegokolwiek urazu – skontaktuj się z nami. Pozwolimy Ci uniknąć nie tylko przykurczu Volkmanna, ale również innych, nieprzyjemnych konsekwencji.